Nieuwe wet verandert veel voor ambtenaren

Per 1 januari 2020 gaat de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (WNRA) in. Deze wet zorgt voor belangrijke wijzigingen voor ambtenaren, waaronder de overgang van aanstelling naar arbeidsovereenkomst.

Met de WNRA gaan ambtenaren onder het private arbeidsrecht vallen, net als werknemers in het bedrijfsleven. De WNRA zet de eenzijdige aanstelling van ambtenaren automatisch om in een tweezijdige arbeidsovereenkomst. Ook gaat voor de ambtenaar de ‘privaatrechtelijke rechtsbescherming’ gelden. Ambtenaren kunnen dan niet meer in bezwaar gaan bij de eigen werkgever en in beroep bij de bestuursrechter. Zij moeten hiervoor naar de kantonrechter. Daarnaast gaat voor ambtenaren het private ontslagstelsel gelden. De overheidswerkgever kan de ambtenaar in de meeste gevallen niet tegen zijn wil ontslaan zonder tussenkomst van UWV of de kantonrechter. Nog een belangrijke verandering is dat de huidige rechtpositieregelingen van ambtenaren, zoals het Algemeen Rijksambtenarenreglement (ARAR) en de CAR-UWO vervallen. Deze worden in de WNRA vervangen door privaatrechtelijke cao’s.

Begrip ambtenaar blijft bestaan onder nieuwe Ambtenarenwet

De Ambtenarenwet 2017 vervangt de huidige Ambtenarenwet. De Ambtenarenwet 2017 bepaalt welke instanties als overheidswerkgever worden beschouwd. Op deze overheidswerkgevers is de WNRA van toepassing. Het begrip ‘ambtenaar’ verdwijnt niet onder de nieuwe Ambtenarenwet. Iedere werknemer in dienst van een overheidswerkgever blijft ambtenaar. Omdat de overheid er is voor het algemeen belang, moeten ambtenaren zich aan bepaalde regels houden, zoals integriteitsvoorschriften. En ook onder de nieuwe Ambtenarenwet moeten ambtenaren de eed of belofte afleggen.

Niet alle ambtenaren vallen onder de WNRA

Onder de WNRA vallen onder meer ambtenaren die bij een ministerie of ministeriële dienst (bijvoorbeeld de Belastingdienst), de provincie of een gemeente werken. Er zijn ook groepen ambtenaren uitgezonderd van de WNRA, zoals ministers, staatssecretarissen, burgemeesters, wethouders en rechters. De reden is dat er bij hen geen sprake is van ondergeschiktheid, een belangrijk element van de arbeidsovereenkomst. Ook defensie- en politieambtenaren zijn uitgezonderd van de WNRA. Maar door de Ambtenarenwet 2017 komen er ook nieuwe overheidswerkgevers bij, waaronder UWV, de Sociale Verzekeringsbank (SVB) en het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR). De werknemers van deze instanties worden ambtenaar, maar zij hebben al een arbeidsovereenkomst. Voor hen zullen de veranderingen minder ingrijpend zijn.