Hoe gaat de fiscale opsporingsdienst FIOD te werk?

De inspecteur van de Belastingdienst heeft flink wat middelen om missers in aangiftes op te sporen en de gemiste belasting alsnog te innen. Maar als er vermoedens zijn van grootschalige fraude en dus strafbare feiten, komt de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) in beeld. Hoe gaat dat in z’n werk?

De FIOD is met zo’n 1.800 medewerkers een relatief kleine dienst binnen de Belastingdienst, maar bij de acties gaat het al snel over grote bedragen. Onlangs nog zijn er twee mensen aangehouden op verdenking van BTW-fraude ter waarde van € 4,5 miljoen. En er is een illegale sigarettenfabriek opgerold, met genoeg productie om de schatkist volgens de FIOD zo’n € 20 miljoen aan accijnzen te laten mislopen. 

Fraude en witwassen

Het mag duidelijk zijn: als de FIOD zich ermee bemoeit, gaat het niet om een ondernemer die per ongeluk twee getallen heeft omgedraaid in de aangifte. De FIOD (verdiepingsartikel) is dan ook belast met de handhaving op zaken die strafbaar zijn volgens het strafrecht, zoals fraude en witwassen. In 2025 richt de FIOD zich vooral op onder meer BTW-fraude (zoals zogenoemde BTW-carrouselfraude) en BPM-fraude bij de import van auto’s, zo blijkt uit het jaarplan. 

Onverwacht op bezoek

De FIOD mag ook onverwacht bij ondernemingen en organisaties op de stoep staan en de administratie in beslag nemen (infographic). Maar voor het zover is, moeten er al behoorlijke verdenkingen zijn. De FIOD mag het voorgestelde onderzoek namelijk pas gaan uitvoeren als er groen licht is vanuit het Openbaar Ministerie (OM). De FIOD kan ook mensen aanhouden en bij het onderzoek daarnaast vrij vergaande opsporingsmiddelen inzetten, tot aan telefoontaps en het observeren van verdachten aan toe. Daar moet dan wel toestemming voor zijn van de officier van justitie van het OM.

Signalen komen van alle kanten

De FIOD komt in actie op basis van meldingen over mogelijke misstanden, en die komen van allerlei kanten. Natuurlijk van andere afdelingen binnen de Belastingdienst en de Douane. Maar ook onder meer de politie en andere opsporingsdiensten geven signalen door. Ondernemers kunnen de FIOD ook zelf tippen over mogelijke fraude. Dat gaat via een online formulier op de FIOD-site. Een melding via dit formulier kan echter niet anoniem. 

Spelregels voor opsporing

Het is niet te hopen, maar het kán zijn dat je onderneming als verdachte wordt aangemerkt in een onderzoek van de FIOD. Dan is het handig om te weten welke spelregels de dienst moet volgen. Zo moeten de FIOD-ambtenaren zich legitimeren en vertellen waarom je bent aangehouden. Ook moeten zij uitleggen dat je niet verplicht bent om te antwoorden en dat je het recht hebt om een advocaat te raadplegen vóór het eerste verhoor.