Succesvol fuseren en de rol van de OR

Een fusie kan soms noodzakelijk zijn om de organisatie te verbeteren of zelfs te redden van een anders onvermijdelijke ondergang. Lang niet alle fusies zijn echter succesvol. De OR kan de ondernemer goed ondersteunen bij een fusie en bijdragen aan het succes ervan door zorgvuldig te adviseren.

Als een fusie mislukt, is dat desastreus voor zowel de betrokken organisaties, als de werknemers en ondernemers. Om mislukking te voorkomen, is een zorgvuldige aanpak dus cruciaal. Omdat een fusie verstrekkende gevolgen heeft en flink ingrijpt op verschillende onderdelen binnen een organisatie, zijn er diverse zaken waarvoor de bestuurder de OR eerst om advies moet vragen. Zo somt artikel 25, lid 1 WOR diverse situaties op die bij een fusie aan de orde kunnen zijn, zoals: 

• de overdracht van de zeggenschap over de onderneming of een onderdeel daarvan;
• het vestigen, overnemen of afstoten van de zeggenschap over een andere onderneming;
• de beëindiging van (een belangrijk deel van) de werkzaamheden van de onderneming;
• een belangrijke inkrimping, uitbreiding of andere wijziging van de werkzaamheden; 
• een belangrijke wijziging in de verdeling van bevoegdheden binnen de organisatie. 

De invloed van de OR op de fusie

De OR heeft naast het adviesrecht nog diverse andere rechten en bevoegdheden bij een fusie (verdiepingsartikel). Dit kan verschillen per fase van de fusie. Het is voor de OR zaak om die verschillende rechten en bevoegdheden optimaal te benutten (verdiepingsartikel). De OR kan in hoofdzaak in elk geval twee stappen onderscheiden in het fusietraject:

1. De eerste opdracht is om kritisch te zijn over de fusie. Welke redenen liggen er aan ten grondslag? Zijn die oprecht? Is er een onderbouwde visie die intern en extern gecheckt is? Worden er echte strategische en operationele keuzes gemaakt? De OR moet de ondernemer vragen om een stevig plan en een strakke planning. Daarbij zou de OR zijn kennis over fuseren tijdig moeten aanvullen.
2. Betrek de achterban door bijeenkomsten te organiseren waarbij de OR-leden voornamelijk luisteren en niet zo zeer de mening of visie van de OR delen. De OR kan mede op basis van de uitkomst van deze bijeenkomst een overzicht opstellen van punten waarop de OR het slagen van de fusie en de voortgang monitort en beoordeelt. Zo kan de OR het slagen van de fusie koppelen aan het realiseren van bepaalde doelstellingen als organisatie. Denk daarbij aan omzetdoelen, marktaandeel, nieuwe klanten, innovatie, werkgelegenheid, et cetera. De OR houdt de voortgang van de fusie bij aan de hand van de verstrekte planning en de bijstelling ervan in de halfjaarlijkse evaluatie.

Tips voor een goede afronding van de fusie

Geen enkele fusie verloopt geruisloos. Er ontstaan altijd problemen, belemmeringen of tegenslagen. Wat kan de bestuurder doen om een voorgenomen fusie goed af te ronden?

• Eerlijk zijn over de beweegredenen om te fuseren. Als de organisatie een andere onderneming overneemt, is dit een andere situatie dan die waarin de organisatie wordt overgenomen.
• Een visie schrijven op de nieuwe organisatie, die vooraf bij de OR en een adviesbureau laten toetsen en vragen om alternatieve scenario’s.
• Een keuze maken voor één systeem, één salarisadministratie, één arbeidsvoorwaardenpakket, één merknaam, één hoofdkantoor, één kerstpakket.
• Een plan schrijven en een strakke planning maken met de OR.
• Zijn visie communiceren. Als de ondernemer regelmatig zijn visie en plannen herhaalt, zullen de werknemers erin gaan geloven.
• Aan de slag gaan. De ondernemer moet de voorgenomen stappen implementeren en daarbij over kleine onvolkomenheden heen stappen. Die zijn in een later stadium eenvoudiger en beter passend op te lossen.
• Een halfjaarlijkse evaluatie inbouwen.