Hoge Raad legt kruislings schenken aan banden

Het valt te proberen: via ‘kruislings’ schenken twee keer de verhoogde schenkingsvrijstelling toepassen. Maar net als andere rechters heeft nu ook de Hoge Raad een streep gezet door deze fiscale constructie.

In de schenkbelasting zitten een aantal vrijstellingen voor schenkingen (infographic). Zo mogen ouders hun kinderen elk jaar een belastingvrije schenking doen, van € 6.713 in 2025. Ook kunnen ouders een kind tussen de 18 en 40 jaar eenmalig € 32.195 (in 2025) belastingvrij schenken. De kinderen mogen zelf kiezen waar zij die gift aan besteden.

Verhoogde vrijstelling voor een huis

Tot een paar jaar geleden was er nog een andere verhoogde schenkingsvrijstelling, die de ontvanger kon gebruiken voor de aankoop van een huis. Die eenmalige vrijstelling stond ook wel bekend als de 'jubelton', omdat het bedrag van de vrijstelling ooit meer dan € 100.000 was. Bovendien hoefde er voor deze schenking geen familierelatie te zijn, dus een belastingvrije schenking aan willekeurige ontvanger was ook mogelijk. Maar met ingang van 2024 is de jubelton volledig afgeschaft. Ouders die hun kind willen helpen met de koop van een huis moeten nu dus andere wegen bewandelen (artikel) of een familiehypotheek opzetten (artikel).

Kruislingse schenking van € 200.000

In deze zaak speelde de jubelton een rol bij een constructie die bekendstaat als kruislings schenken. Het ging hier om een broer en een zus, die van hun moeder in 2017 allebei € 100.000 geschonken kregen. Daarnaast kregen zij in datzelfde jaar € 100.000 geschonken van een voormalige zakenpartner van hun overleden vader. Ook in 2017 schonk de moeder aan de vier kinderen van deze zakenpartner ieder € 50.000. In totaal dus ook € 200.000. Voor al deze schenkingen deden de ontvangers een beroep op de eenmalige verhoogde vrijstelling voor een eigen woning. Op deze manier konden de broer en de zus dus twee keer profiteren van de jubelton.
De inspecteur keurde voor de broer en de zus echter maar één keer de verhoogde vrijstelling goed. Volgens de fiscus was de schenking van de voormalige zakenpartner eigenlijk een indirecte schenking van de moeder. En verkrijgers kunnen de vrijstelling maar één keer per schenker toepassen, dus hun vrijstelling was al opgebruikt.

Schenkingen op elkaar afgestemd

De rechtbank en het gerechtshof stelden de inspecteur in het gelijk. En in lijn met het advies van de advocaat-generaal oordeelde ook de Hoge Raad dat de broer en zus maar één keer de vrijstelling konden toepassen. De Hoge Raad schetste daarbij het juridische kader. Want ook als er op papier verschillende schenkers zijn, kan er op basis van de wet alsnog aangenomen worden dat het om een indirecte gift van de ouder gaat. Daarvoor moet dan duidelijk zijn dat het ontwijken van schenkbelasting het doorslaggevende motief is geweest voor de kruislingse schenkingen. En bovendien moeten de schenkingen zodanig op elkaar afgestemd zijn dat zij juridisch gezien een 'samenstel van rechtshandelingen' zijn. Dat is volgens de Hoge Raad zo als de schenkingsbedragen van de betrokken ouders 'geheel of nagenoeg geheel' overeenstemmen, en als de schenkingen gelijktijdig of vrij kort na elkaar hebben plaatsgevonden. Wel kunnen de betrokkenen nog tegenbewijs leveren dat het anders zit, aldus de Hoge Raad.

Hoge Raad bevestigt oordeel hof

In deze zaak leidde de toepassing van dit juridische kader dus tot het oordeel dat de kruislingse schenkingen zodanig op elkaar waren afgestemd, dat het ging om een samenstel van rechtshandelingen. Het gerechtshof had daarmee terecht geoordeeld dat de ontvangers de schenkingsvrijstelling maar één keer konden toepassen. Dit juridische kader van de Hoge Raad laat misschien nog wel ruimte over voor kruislingse schenkingen waarbij de bedragen niet hetzelfde zijn of waarbij er meer tijd tussen de schenkingen zit. Maar door het verdwijnen van de jubelton is het mogelijke behalen fiscale voordeel daarbij ook een stuk kleiner geworden.
Hoge Raad, 3 oktober 2025, ECLI (verkort): 1327 en 1328