Geen extra opties voor alcohol- of drugstest op het werk

Er komt geen wettelijke grondslag voor werkgevers om werknemers te mogen testen op alcohol of drugs. Dat laat staatssecretaris Nobel van Participatie en Integratie weten in een Kamerbrief over gezond en veilig werken.

Werkgevers hebben de verplichting om te zorgen voor een veilige en gezonde werkomgeving. Eventueel alcohol-, drugs- of medicijngebruik (artikel) kan hierbij relevant zijn. Werkgevers mogen werknemers echter alleen testen op het onder invloed zijn van drugs of alcohol (of medicijnen) als de wet in deze mogelijkheid voorziet. Dergelijke tests zijn namelijk een inbreuk op onder andere de lichamelijke integriteit en privacy van mensen, wat grondrechten zijn. Op dit moment is het afnemen van tests alleen toegestaan voor bepaalde beroepen op basis van de Scheepvaartwet, Spoorwegwet, de Wet lokaal spoor en de Wet luchtvaart.

Ernst en omvang probleem niet groot genoeg

Onder meer werkgeversvereniging VNO-NCW heeft meermaals gepleit voor een uitbreiding van de wettelijke testmogelijkheden, voor met name organisaties in de chemische industrie. Hiervoor is zelfs een wetgevingstraject voorbereid, dat is stopgezet in afwachting van de uitkomsten van een onderzoek van Panteia in opdracht van het voormalige kabinet. Panteia onderzocht de impact van alcohol en drugs op de veiligheid op de werkvloer en of alcohol- en drugstesten kunnen bijdragen aan het verhogen van de veiligheid.
Op basis van dit onderzoek concludeert staatsecretaris Nobel dat de ernst en omvang van het probleem niet groot genoeg is om de grondrechten van werknemers te schenden. Zo wordt middelengebruik in minder dan 2% van de organisaties in verband gebracht met veiligheidsincidenten en leveren drugs- en alcoholtests in de meeste organisaties waarschijnlijk  geen of minimale veiligheidswinst op. Daarnaast blijkt er geen breed maatschappelijk draagvlak te zijn voor het afnemen van alcohol- en drugstests op het werk.

ADM-beleid: ruimte voor verbetering

Er komt dan ook geen wettelijke grondslag voor de tests, ook om de regeldruk voor werkgevers niet te verzwaren. Wel verwacht de staatssecretaris later dit jaar de geactualiseerde versie van de ADM-handreiking van het Trimbos-instituut. Werkgevers kunnen deze handreiking gebruiken bij het vormgeven van hun ADM-beleid (tool). Volgens het Panteia-onderzoek is er in organisaties nog ruimte voor verbetering van dit beleid.
Met een goed ADM-beleid kunnen werkgevers de impact op de werkvloer van drugs-, alcohol- en medicijngebruik van werknemers beperken, bijvoorbeeld door het opstellen van duidelijke regels rondom ADM-gebruik en het verbinden van disciplinaire maatregelen aan overtredingen. Omdat een ADM-beleid betrekking heeft op de arbeidsomstandigheden in een organisatie, heeft de ondernemingsraad instemmingsrecht bij het invoeren, wijzigen of intrekken ervan.