Wat als de bestuurder het sociaal plan wil openbreken?

Bij een reorganisatie wordt vaak een sociaal plan opgesteld. Hierin staan maatregelen om de gevolgen voor werknemers te beperken. Soms wil een bestuurder het sociaal plan openbreken. Het is dan van belang dat de ondernemingsraad (OR) nauw samenwerkt met de vakbonden en een plan van aanpak opvraagt bij de bestuurder. Zo kan de OR beoordelen of afwijken van het sociaal plan echt nodig is.

Als de situatie na het opstellen van een sociaal plan verandert, kan een bestuurder soms niet anders dan terugkomen op de afspraken in een sociaal plan. Heeft hij bijvoorbeeld toegezegd dat er geen gedwongen ontslagen zullen vallen, maar kampt de organisatie inmiddels met een ernstig financieel tekort, dan is een collectief ontslag soms niet meer te vermijden. In zo’n geval is het belangrijk dat de OR de vakbonden inschakelt.

Alleen collectief ontslag als er geen alternatieven zijn

Meestal voeren de vakbonden de onderhandelingen met de werkgever over het sociaal plan en de maatregelen die daarin staan om de personele gevolgen van een reorganisatie te beperken. De vakbonden en de OR kunnen elkaar goed ondersteunen in dit proces (artikel): de OR kent de organisatie en de vakbond is goed in onderhandelen over een sociaal plan.
De OR doet er goed aan om bij de bestuurder een plan van aanpak met een grondige analyse van de cijfers op te vragen. Op basis daarvan kunnen de vakbonden en de OR bepalen of een collectief ontslag echt de enige optie is of dat alternatieven zoals een natuurlijk personeelsverloop of het niet invullen van vacatures nog uitkomst bieden.

Sociaal plan eenzijdig wijzigen

Een bestuurder mag een sociaal plan wel eenzijdig opstellen en eventueel ter goedkeuring voorleggen aan de OR. Een rechter beschouwt zo’n plan eerder als een aanbod waarmee een werknemer niet hoeft in te stemmen. Als het sociaal plan is overeengekomen met de vakbonden, heeft het juridisch gezien een zwaardere status. De bestuurder kan er dan alleen van afwijken als de vakbonden het daarmee eens zijn. Gaan die niet akkoord, dan is een gang naar de rechter niet uitgesloten.

Raadpleging OR of vakbond wettelijk verplicht

Is een collectief ontslag echt niet te voorkomen, dan verplicht de Wet melding collectief ontslag (WMCO) (artikel) de bestuurder om de OR of de vakbonden te raadplegen. Eerder mag UWV de ontslagverzoeken niet in behandeling nemen. Bij die raadpleging kan de OR ook een beroep doen op het adviesrecht (artikel 25 WOR).