U bent hier

4. Bedrijfsarts en preventie

Dit hoofdstuk is eerder verschenen in Themadossier Arbo Rendement
Publicatiedatum: september 2021

Preventie is een breed en veelgebruikt begrip. Wilt u aan de slag met een preventiebeleid in uw organisatie, dan moet u weten hoe de bedrijfsarts u hierbij kan ondersteunen. Door preventief te werk te gaan, probeert u de gezondheid van de werknemers te beschermen en te bevorderen. In dit hoofdstuk komen een aantal aandachtsgebieden bij preventie aan bod, zoals het open spreekuur, bevorderen van een gezonde leefstijl, preventief medisch onderzoek en de arbobeleidscyclus.

doelgroep

fasen

integrale 
aanpak

beroepsziekte

Volgens het Loket Gezond Leven van het RIVM kan preventie op verschillende manieren worden ingedeeld. Bijvoorbeeld naar:

  • doelgroep: bijvoorbeeld het risicomanagement op hart- en vaatziekten bij mensen met een verhoogd risico;
  • fasen in een ziekte:
    • primair: alle activiteiten die voorkómen dat gezonde mensen een gezondheidsprobleem, ziekte of ongeval krijgen.
    • secundair: vroegtijdige opsporing van ziekte of afwijkingen bij zieken of mensen met een verhoogd risico.
    • tertiaire preventie: voorkomen dat een ziekte verergert.
  • doel:
    • ziektepreventie, het voorkomen van specifieke ziekten of het vroegtijdig opsporen ervan.
    • gezondheidsbevordering: een gezonde sociale en fysieke omgeving en leefstijl bevorderen.
    • gezondheidsbescherming: alle activiteiten die werknemers tegen gezondheidsbedreigende factoren beschermen, zoals blootstelling aan gevaarlijke stoffen.
  • vier pijlers van een integrale aanpak: (1) voorlichting en educatie, (2) signalering, advies en ondersteuning, (3) fysieke en sociale omgeving, (4) regelgeving en handhaving. Een effectief beleid heeft een mix van deze pijlers. Denk aan het voorkómen van beroepsziekten.

De bedrijfsarts heeft met meerdere van deze vormen van preventie te maken of past ze toe.

Wettelijk kader

In dit hoofdstuk komen een aantal van de preventievormen binnen de context van de organisatie aan bod. Veel vormen van preventie door de bedrijfsarts hebben een wettelijke basis. In de onderstaande paragrafen komt de verbinding met het wettelijk kader steeds aan bod, zodat duidelijk is waar de voorgestelde preventieve maatregelen vandaan komen.

De werkgever moet ervoor zorgen dat de werknemer de bedrijfsarts kan bezoeken als deze vragen heeft over zijn gezondheid in relatie tot het werk, ook als hij nog niet verzuimt of nog geen klachten heeft. Het doel is ziektepreventie (of behoud van inzetbaarheid): klachten en verzuim door factoren op het werk voorkomen. De werkgever is wettelijk...
Bij preventie draait het om de arbobeleidscyclus. Het doel van de arbobeleidscyclus is: gezondheidsbescherming. De gedachte achter de Arbowet is dat zowel werkgever als werknemer verantwoordelijkheid heeft bij het arbobeleid. De eerste stap in de arbobeleidscyclus is dan ook dat werkgever en werknemer samen beslissen (de intentie hebben) dat de...
Een heel andere vorm van preventie – en één die de laatste jaren steeds belangrijker is geworden – is gezondheidsbevordering. Dit valt onder het vitaliteitsbeleid. Het bevorderen van een gezonde leefstijl is een onderdeel van preventie. BRAVO Bedrijfsartsen hebben deze factoren samengevat met de term BRAVO: bewegen, roken, alcohol, voeding en...
Belangrijke instrumenten van de bedrijfsarts zijn het preventief medisch onderzoek (PMO) en het periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO). Hiermee bewaakt en bevordert de organisatie de gezondheid en inzetbaarheid van individuele werknemers. Zij bestaan uit een medisch onderzoek, een feedbackgesprek met de bedrijfsarts en adviezen en...
Werknemers bezoeken bij gezondheidsklachten vaak als eerste hun huisarts. Dat geldt ook als het gaat om klachten die samenhangen met of veroorzaakt worden door het werk. De bedrijfsarts heeft met het PMO een instrument in handen om klachten in een vroeg stadium op te sporen, maar lang niet iedere werknemer doet mee met een PMO. Dat maakt het voor...
De Arbowet stelt algemene regels voor veilig en gezond werken voor iedereen, maar noemt daarnaast een aantal kwetsbare groepen waarvoor aanvullende regels gelden. Dat zijn onder andere jongeren, zwangeren, ouderen, uitzendkrachten en gehandicapten. Jongeren bijvoorbeeld, alle personen onder de 18 jaar, krijgen vanuit de Arbowet extra bescherming...