9.2 Zelfstandigen
Je onderneming kan voor bepaalde werkzaamheden met zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) in zee gaan. Als hierbij geen sprake is van een echte of fictieve dienstbetrekking, bestaat er geen inhoudingsplicht voor de loonbelasting/premie volksverzekeringen en hoeft je onderneming ook geen premies werknemersverzekeringen of werkgeversheffing ZVW over de beloning te betalen.
Schijnzelfstandigheid
kenmerken
Tegenwoordig is het met de vele flexibele arbeidsvormen die er bestaan niet altijd eenvoudig om te bepalen of er sprake is van een arbeidsrelatie waarbij loon wordt uitbetaald, en waarvoor je onderneming dus inhoudingsplichtig is voor de loonheffingen, of niet. Hierbij is niet alleen van belang wat er op papier is afgesproken over de arbeidsrelatie. Alle feiten en omstandigheden in onderlinge samenhang zijn bepalend, ook wel de holistische toets genoemd. Dus ook als er een overeenkomst van opdracht (zelfstandige) is afgesproken, kan er nog steeds sprake zijn van een arbeidsovereenkomst (werknemer) als de feitelijk situatie (meer) aan de kenmerken van een arbeidsovereenkomst voldoet. Dit is dan een situatie van schijnzelfstandigheid. Het gevaar bij dit soort arbeidsrelaties is dan ook dat achteraf kan blijken dat er wel loonheffingen over de beloning berekend en afgedragen hadden moeten worden. Je onderneming kan dan een naheffingsaanslag loonheffingen van de Belastingdienst verwachten, eventueel inclusief boete en belastingrente.
Toetspunten bij beoordeling arbeidsrelatie
van belang
werk persoonlijk uitvoeren
commercieel risico
Volgens de Hoge Raad kunnen bij de holistische toets onder meer de volgende negen feiten en omstandigheden (gezichtspunten) van belang zijn:
- de aard en duur van de werkzaamheden;
- de manier waarop de werkzaamheden en werktijden zijn bepaald;
- de mate waarin de werkzaamheden én opdrachtnemer onderdeel zijn van de opdrachtgevende organisatie;
- of er wel of geen verplichting bestaat om het werk persoonlijk uit te voeren;
- de manier waarop afspraken tot stand zijn gekomen;
- de manier waarop de beloning is bepaald en wordt uitbetaald;
- de hoogte van de beloning;
- de mate waarin de opdrachtnemer bij de opdracht commercieel risico loopt;
- de mate waarin de opdrachtnemer zich als ondernemer gedraagt of kan gedragen.
Modelovereenkomsten
goedgekeurde
op website
Het hulpmiddel van de overheid dat je bij de beoordeling van een arbeidsrelatie kunt gebruiken, zijn goedgekeurde model- overeenkomsten. Deze overeenkomsten zijn onderdeel van de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA). De Belastingdienst heeft algemene modelovereenkomsten en branche- en beroepsgroepspecifieke modelovereenkomsten beschikbaar op haar website. Je onderneming kan zo’n overeenkomst gebruiken bij de samenwerking met een zelfstandig opdrachtnemer. Hierbij geldt wel dat er alleen zekerheid bestaat rond de loonheffingen als er in de praktijk daadwerkelijk volgens de modelovereenkomst wordt gewerkt.
niet langer mogelijk
Het is niet langer mogelijk om een eigen overeenkomst van opdracht ter goedkeuring aan de Belastingdienst voor te leggen en op die manier vooraf zekerheid te krijgen.
Omdat het systeem van goedgekeurde (model)overeenkomsten op z’n einde is, verlengt de Belastingdienst bestaande modelovereenkomsten niet meer. Goedgekeurde modelovereenkomsten die geldig waren op 6 september 2024 zijn nog te gebruiken tot en met 2029.
Nieuwe regels
onduidelijk
De Wet DBA blijkt – na het gefaalde systeem van Verklaringen arbeidsrelatie (VAR) – ook niet de gewenste zekerheid vooraf te geven rond de inhoudingsplicht bij het werken met zzp’ers. Daarom moet er nieuwe wet- en regelgeving komen. Het is echter nog onduidelijk wat de nieuwe regels precies zullen inhouden en wanneer ze ingaan.
vragenlijst
geen rechten aan ontlenen
mogelijke uitkomsten
Als (mogelijk) onderdeel van een nieuw systeem heeft de overheid wel al enkele jaren geleden een webmodule geïntroduceerd: de Webmodule beoordeling arbeidsrelatie. Deze vragenlijst – te vinden op beoordelingarbeidsrelatie.nl – is bedoeld voor opdrachtgevers die in Nederland zijn gevestigd en die een opdracht uitbesteden aan een opdrachtnemer in Nederland. Aan de hand van de gegeven antwoorden rolt er (g)een oordeel uit over de arbeidsrelatie. Ook al is de pilotfase van de webmodule afgelopen, je kunt hem nog steeds gebruiken. Je kunt echter geen rechten aan de uitkomst ontlenen. Na afronding van de evaluatie van de webmodule besluit de overheid of hij al dan niet definitief wordt ingevoerd. De mogelijke uitkomsten van de webmodule zijn:
- indicatie dat de opdracht buiten dienstbetrekking kan worden uitgevoerd;
- indicatie dat er sprake is van een dienstbetrekking;
- er kan geen oordeel worden gegeven op basis van de verstrekte antwoorden.
Per 2025 is het handhavingsmoratorium opgeheven en handhaaft de Belastingdienst weer regulier. Bij constatering van schijnzelfstandigheid legt de fiscus correctieverplichtingen en naheffingsaanslagen loonheffingen op, maar in 2025 in principe nog geen boetes.