U bent hier

1. Het jaarrekeningrecht

Dit hoofdstuk is eerder verschenen in Themadossier FA Rendement
Publicatiedatum: december 2019

Nederlandse rechtspersonen zijn op grond van de wet verplicht om verslag te doen over de financiële gang van zaken. Dat doen ze door een jaarrekening op te stellen. Het doel van de jaarrekening ontstaat in principe uit de scheiding tussen eigenaar en bestuur, waarbij de ene partij meer informatie heeft dan de andere partij. Het jaarverslag dient vervolgens als communicatiemiddel tussen de onderneming en de eigenaren van de onderneming.

doelstellingen jaarrekening

Vanuit de internationale literatuur wordt gesproken over twee doelstellingen van de jaarrekening, te weten:

  • Stewardship (rekenschapsfunctie): bestuurders moeten eigenlijk laten zien wat zij met het voor hen ter beschikking staande geld hebben gedaan. Met andere woorden, hoe hebben zij gepresteerd?
  • Decision usefulness: dit betreft de nuttigheid van het jaarverslag in het bepalen van de toekomstige genereerbaarheid van de onderneming. Of anders gezegd, is het nuttig om hierin te investeren?

informatie ­asymmetrie

onderbouwing

Als gevolg van de informatie asymmetrie zijn er dus ook bepaalde spelregels voor het opstellen van het jaarverslag. Anders zou eenieder zomaar kunnen roepen dat ze een omzet hebben van € 3 miljoen, zonder dat daar een goede en heldere onderbouwing aan ten grondslag ligt. Anderzijds is er ook geen sprake van een strak keurslijf van regels waarvan u niet mag afwijken. In dit hoofdstuk passeren de belangrijkste wetten en principes die bij het opstellen van de jaarrekening van belang zijn de revue. Daarnaast wordt ook nog even gekeken naar Nederland in de internationale context.

Rules-based en principles-based systemen

vrijheid

Van Beest (2011), de auteur van dit themadossier, spreekt over rules-based en principles-based systemen, waarbij Nederland geldt als een op principes gebaseerd systeem. Dit houdt in dat u binnen de Nederlandse wetgeving en richtlijnen nog steeds veel vrijheid heeft om keuzes te maken en de rapportage aan te passen aan de specifieke omstandigheden van uw onderneming.

kookboek

De Verenigde Staten heeft bijvoorbeeld een op regels gebaseerd systeem, waarbij als een kookboek letterlijk stap voor stap alles is uitgewerkt.

Ondanks de internationale invloeden heeft Nederland nog steeds een eigen positie. Hieruit blijkt duidelijk dat de wetgever het doel van de jaarrekening nog steeds belangrijk vindt. De beste illustratie hiervan is het zogenoemde kapstokartikel in artikel 2:362 lid 1, Titel 9 van het Burgerlijk Wetboek (BW). De tekst hiervan luidt als volgt: “De...
Het grote voordeel van uniforme regelgeving is het positieve effect op de vergelijkbaarheid. Doordat de wetgever voor de diverse posten in de jaarrekening het aantal verwerkingswijzen heeft beperkt, is het mogelijk om jaarrekeningen met elkaar te vergelijken. Op die manier kunnen gebruikers van de jaarrekening een afgewogen oordeel vormen...
De verplichting tot het opstellen van een jaarrekening komt in Nederland voort uit een algemene administratieverplichting. Deze algemene verplichting bestaat sinds 1838. Waar de administratieverplichting in het verleden alleen voor de koopman gold, geldt deze sinds 1994 voor iedereen die een zelfstandig beroep uitoefent. Dat zijn: de zelfstandige...
Het opmaken van de jaarrekening moet plaatsvinden op basis van aanvaardbare normen in het maatschappelijk verkeer. De hoofdregel die geldt bij het opmaken van de jaarrekening is dat u aan de gebruikers hiervan inzicht moet geven om een verantwoord oordeel te kunnen vormen. Dit betekent dat wetsbepalingen moeten wijken voor het inzichtprincipe als...
Zoals gezegd is de hoofdregel dat u de jaarrekening moet opstellen in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Maar wat zijn nu precies de consequenties als dit niet gebeurt? 1.5.1 Bestuurdersaansprakelijkheid Aan de bestuurder van uw onderneming is de taak opgedragen om een administratie te voeren en een jaarrekening op te stellen. Als de...
De Nederlandse regelgevende instanties zijn door lidmaatschap van de Europese Unie gebonden aan de Vierde en Zevende EG-Richtlijn. Daarnaast is het toegestaan om de EU IFRS toe te passen, opgesteld door de International Accounting Standards Board (IASB). Om tot een keuze te komen welke soort wetgeving of richtlijnen het beste bij uw onderneming...