4.1 Instemmingsprocedure

sterk OR-recht

Eén van de sterkste OR-rechten is het instemmingsrecht. De werkgever mag een instemmingsplichtige regeling namelijk alleen invoeren, wijzigen of intrekken met instemming van de OR.

Onderwerpen

voorgenomen besluit

Het instemmingsrecht is vastgelegd in artikel 27 van de WOR. Op het gebied van arbo heeft de OR instemmingsrecht bij een voorgenomen besluit tot het invoeren, wijzigen of intrekken van een regeling:

• met betrekking tot werktijden en vakantie;
• op het gebied van arbeidsomstandigheden, ziekteverzuim en re-integratiebeleid;
• op het gebied van bedrijfsmaatschappelijk werk;
• op het gebied van het werkoverleg;
• rond de klachtenbehandeling;
• met betrekking tot de registratie, het omgaan met en de bescherming van persoonsgegevens van werknemers;
• over het plaatsen van voorzieningen die aanwezigheid, gedrag en prestaties van werknemers controleren én voorzieningen die de optie hebben om die te controleren.

Meer over instemmingsplichtige arbo-onderwerpen lees je vanaf paragraaf 4.2.

Bijzondere positie

niet eindverantwoordelijk

van dienst zijn

Als arboprofessional waak je over veilige en gezonde arbeidsomstandigheden binnen de organisatie. Je bent niet eindverantwoordelijk, dat is de werkgever. De OR-leden beoordelen of en onder welke voorwaarden zij namens de werknemers kunnen instemmen met concrete maatregelen op arbogebied. Dit plaatst je in een bijzondere positie ten opzichte van de OR:

• Aan de ene kant kun je de werkgever enorm van dienst zijn door arbobeleidsmaatregelen zodanig voor te bereiden dat instemmingsprocedures soepel verlopen.
• Aan de andere kant kunnen de OR en de arboadviseur elkaar helpen om de werkgever op arboterrein een bepaalde richting in te krijgen.

bondgenoot

Het instemmingsrecht is dus niet alleen interessant, omdat de OR de maatregelen kan goedkeuren of wijzigen die jij hebt voorbereid. Mede dankzij dit recht kan de raad ook een belangrijke bondgenoot zijn. Twee weten meer dan één. Samen met de OR sta je vrijwel altijd sterker als je de werkgever wilt overtuigen van het nut van een arbomaatregel.

4.1.1 Instemmingsverzoek

onvoorzien

De werkgever informeert de OR tijdens de halfjaarlijkse overlegvergadering over alle ontwikkelingen die kunnen leiden tot een advies- of instemmingsaanvraag. Zo wordt de OR in principe nooit overvallen door een instemmingsverzoek, tenzij er sprake is van een onvoorziene situatie.

Onderhandelen

overleggen

onderhan­deling

De wet geeft weinig regels voor de behandeling van de instemmingsvraag. De WOR zegt hierover weinig meer dan dat beide partijen de verplichting hebben om minimaal één keer te overleggen over het voorgenomen besluit vóórdat de OR beslist. Vaker overleggen staat partijen natuurlijk vrij. Zeker als beide het niet direct eens zijn over het besluit, zullen er de nodige onderhandelingen plaatsvinden voordat de OR zijn uiteindelijke beslissing neemt. Dat is overigens geen vereiste! De OR-leden mogen ook aangeven dat ze niet in zullen gaan op het instemmingsverzoek. In dat geval kan de werkgever de regeling doorvoeren.

Beslissing

voorwaarde

thuiswerkplek

Uiteindelijk zal de OR een besluit moeten nemen. Hierbij heeft de OR drie mogelijkheden: de instemmingsvraag terzijde leggen, wel of niet instemmen. Aan instemmen kan de OR voorwaarden verbinden. Bijvoorbeeld dat de werkgever een thuiswerkreglement alleen mag invoeren als hij daarin duidelijk vermeldt aan welke eisen de thuiswerkplek moet voldoen. Als de OR-leden besluiten om niet in te stemmen met het invoeren, wijzigen of intrekken van een bepaalde regeling, moeten zij dit besluit motiveren.

4.1.2 Geen instemming

gelijk halen

Als de OR niet instemt met een voorgenomen besluit, kan de werkgever het in principe niet uitvoeren. De werkgever heeft wel een paar mogelijkheden achter de hand om toch zijn gelijk te halen. Hij kan eerst proberen om de OR via bemiddeling van de bedrijfscommissie toch nog achter zijn plannen te krijgen. Als dit niet lukt, kan hij naar de kantonrechter stappen om vervangende toestemming te vragen.

Kantonrechter

vervangende toestemming

De kantonrechter kan in een aantal situaties besluiten om de werkgever vervangende toestemming te verlenen. Dit wil zeggen dat hij het plan – ondanks het feit dat de OR hiermee niet heeft ingestemd – toch mag uitvoeren. De kantonrechter geeft een dergelijke toestemming normaal gesproken alleen als het niet instemmen van de OR onredelijk is óf als er zwaarwegende omstandigheden zijn op grond waarvan de werkgever eigenlijk niet anders kan dan zijn besluit doorvoeren.

Nietigheid inroepen

schriftelijk

Als je arboregelingen instelt, wijzigt of intrekt zonder instemming van de OR, kan de raad de nietigheid van het besluit inroepen. De OR moet dat schriftelijk doen en doet er goed aan om ook de werknemers hiervan op de hoogte te stellen. De nietigheid van het besluit inroepen is mogelijk in de volgende gevallen:

• De werkgever heeft een besluit genomen zonder een instemmingsverzoek in te dienen.
• De werkgever voert het besluit uit, terwijl de OR niet heeft ingestemd met het instemmingsverzoek.
• De werkgever voert het besluit uit, terwijl hij geen vervangende toestemming heeft gekregen van de kantonrechter.

doorgaan

Is de werkgever zodanig eigenwijs dat hij ondanks een nietigverklaring tóch doorgaat met het uitvoeren van zijn besluit, dan kan de OR naar de kantonrechter stappen.