7.3 Rechtsvorm wijzigen en fiscale consequenties

beëindiging

Het kan zijn dat je voor de groei van je onderneming van rechtsvorm moet veranderen. Dat heeft echter wel (fiscale en financiële) gevolgen. Bijvoorbeeld een eenmanszaak is weliswaar eenvoudig in te brengen in een opgerichte of bestaande vof of maatschap, want je hebt hiervoor geen notaris nodig. Maar de Belastingdienst ziet deze wijziging van rechtsvorm als een bedrijfsbeëindiging.

7.3.1 Stoppen en verdergaan met een IB-onderneming

verkopen

toe- en 
uittreden

In fiscale terminologie heet de beëindiging van het ondernemerschap een staking. Dit houdt in dat de ondernemer (gedeeltelijk) ophoudt winst uit onderneming te genieten. De oude onderneming wordt in feite ‘gestaakt’ en een nieuwe onderneming wordt ‘gestart’. Van staking van een IB-onderneming is onder meer sprake als:

• de onderneming wordt verkocht of geliquideerd;
• de eenmanszaak wordt ingebracht in een vof of maatschap;
• de eenmanszaak of vof wordt ingebracht in een bv of nv;
• bestaande vennoten van de vof toe- of uittreden;
• één van de firmanten overlijdt en het firmacontract een zogenoemd verblijvingsbeding bevat;
• een gedeelte van de onderneming dat een zekere zelfstandigheid heeft of kan hebben, wordt verkocht of afgestoten, tenzij naar aanleiding daarvan een nieuwe activiteit wordt gestart waardoor de onderneming dezelfde blijft;
• de onderneming in korte tijd in belangrijke mate en duurzaam is ingekrompen.

Stakingswinst

stakings-resultaat

Bij de staking van een IB-onderneming behaal je een stakingsresultaat. Dit resultaat kan zowel een stakingswinst als een stakingsverlies zijn. Het stakingsverlies bestaat uit:

• stille reserves in de activa en passiva;
• goodwill of badwill;
• fiscale reserves;
• desinvesteringsbijtelling.

stille reserves

Over de stakingswinst is IB verschuldigd tegen het progressieve belastingtarief van box 1 (maximaal 49,50%). Het gaat hierbij om het verschil tussen de fiscale boekwaarde en de werkelijke waarde van de onderneming op het moment dat de onderneming wordt beëindigd. Tot die stakingswinst moet je dus de stille reserves (verschil tussen balans/boekwaarde en opbrengstwaarde), fiscale reserves (vervangingsreserve, egalisatiereserve), eventuele goodwill en de desinvesteringsbijtelling rekenen.

7.3.2 Doorschuifregeling in de inkomstenbelasting

bedrijfs-
continuïteit

Zoals je hiervoor kon lezen is er bij een wijziging van de rechtsvorm sprake van een staking; je stopt met je oude IB-onderneming en gaat verder met een nieuwe. Een tussentijdse afrekening zou echter de groei van de onderneming kunnen belemmeren en daarmee ook de bedrijfscontinuïteit in gevaar kunnen brengen. De wetgever heeft daarom verschillende doorschuifregelingen in het leven geroepen om de hoogte van de belastingheffing enigszins te dempen of om de belastingheffing uit te stellen tot een later tijdstip. Je hoeft dan niet meteen af te rekenen over de stakingswinst. Die belastingclaim over de stakingswinst schuift dan door naar de nieuwe onderneming. Wil je weten welke faciliteiten en regelingen er nog meer gelden bij staking van een onderneming. Kijk dan op rendement.nl/fadossier.

Voorwaarden

herinvesteren

goodwill

Als je gebruik wil maken van de doorschuifregeling, moet je uiterlijk op het moment dat je aangifte IB doet over het jaar waarin je de onderneming staakt een verzoek sturen naar je belastingkantoor. Onderbouw in je verzoek in ieder ook dat je van plan bent de stakingswinst te herinvesteren in de nieuwe onderneming in het jaar van staking of binnen twaalf maanden na staking. Let er wel op dat de doorschuifregeling alleen geldt voor de stakingswinst en niet voor de gewone winst die je maakt in het jaar waarin de onderneming wordt gestaakt. Je betaalt op een later moment nog wel belasting over de stille reserves en de goodwill. Voor de belastingclaim krijg je dus een conserverende aanslag die jou uitstel van betaling geeft voor een periode van tien jaar.

7.3.3 Van IB-onderneming naar bv

omzetten

Het kan ook zijn dat een bv voordeliger is dan een IB-onderneming om je groeiplannen te realiseren. Een IB-onderneming kun je op drie manieren omzetten naar een bv:

• activa/passiva-transactie;
• ruisende inbreng;
• geruisloze inbreng.

stakingswinst

De fiscus ziet de omzetting van een IB-onderneming in een bv als verkoop. De waarde van de onderneming wordt daarbij gesteld op de waarde in het economisch verkeer. Is deze waarde in het economisch verkeer hoger dan de boekwaarde, dan moet je in principe inkomstenbelasting betalen over het verschil tussen deze waarden. Dit verschil wordt de stakingswinst genoemd.

Activa/passiva-transactie

koop-
overeenkomst

De meest eenvoudige manier om een IB-onderneming om te zetten in een bv is via een activa/passiva-transactie. Je richt de bv op door het storten van geld en draagt vervolgens de bezittingen en schulden over aan de bv tegen betaling van een koopsom. De levering wordt vastgelegd in een koopovereenkomst. Je hoeft de overdracht niet af te stemmen met de fiscus. De basis om fiscaal af te schrijven over de bedrijfsmiddelen is de waarde waarvoor deze zijn verkocht. Het grootste nadeel is dat je inkomstenbelasting betaalt over het verschil tussen de werkelijke waarde van de onderneming en de fiscale boekwaarde. Hierbij moet je rekening houden met goodwill. Verder moet de bv genoeg geld hebben om de overdracht te kunnen betalen. Als de bv geen geld heeft, ontstaat gelijk een vordering van jou in privé op de bv.

Geruisloze inbreng

fiscale 
boekwaarde

Je krijgt echter geen vergoeding in geld van de nieuwe bv, en dus heb je ook geen liquide middelen om de belasting over de stakingswinst te voldoen. Daarom kun je op basis van de wet de belastingclaim doorschuiven naar de bv. Dit is de zogenoemde geruisloze inbreng. De bv neemt dan de fiscale boekwaarden over van de IB-onderneming. Hierdoor behoudt de Belastingdienst zijn belastingclaim. Je moet namelijk afschrijven over deze (meestal lagere) waarde. De jaarlijkse afschrijvingen zullen lager zijn, zodat je in eerste instantie meer VPB betaalt dan bij de andere twee opties.

tbs-regeling

Mocht je om een of andere reden het bedrijfspand niet willen inbrengen in de bv, dan moet je wel betalen over de meerwaarde van het pand. Voor deze winst kun je eventueel ook een lijfrente bedingen bij de bv, bank of een verzekeraar. Op het moment dat de bv het pand wel gebruikt, is de terbeschikkingstellingsregeling in de IB van toepassing voor het pand. Je verhuurt dan het pand vanuit privé aan de bv. Dit fiscale regime is vergelijkbaar met het winstregime.

Ruisende inbreng

terugwerkende kracht

agioreserve

Omdat je een IB-onderneming staakt, ben je inkomstenbelasting verschuldigd over de meerwaarden van de onderneming. In tegenstelling tot de activa/passiva-transactie heb je bij een ruisende inbreng de mogelijkheid tot een terugwerkende kracht van drie maanden. Hierdoor kun je de omzetting per het begin van het boekjaar laten plaatsvinden. Op het moment dat je aandelen in een bv krijgt, stort je de tegenwaarde van deze aandelen in de bv. Dit kan door geld te storten op de bankrekening of in de kas van de bv. De storting kan ook in natura plaatsvinden. Een inbreng van natura kan een bepaald actief zijn, maar ook een onderneming. Is de waarde van de onderneming hoger dan het aandelenkapitaal waarop het wordt gestort, dan wordt het meerdere als agio gezien. De agioreserve maakt onderdeel uit van het eigen vermogen van jouw bv.

7.3.4 Wat moet je nog meer regelen bij de inbreng?

verzoek

Voor een geruisloze of ruisende inbreng moet je een verzoek indienen bij de Belastingdienst. De notaris stelt de akte van oprichting op en maakt een akte van inbreng. Als het goed is geeft de notaris de wijziging van de rechtsvorm ook door aan de KvK. Je ontvangt dan een nieuw KvK-nummer.

Toestemming

verzekering

BTW

loonstrook

Andere instellingen moet je zelf informeren over de wijziging. Bovendien gaan niet alle bezittingen en schulden vanzelf over. Zo heb je voor de inbreng van de bv toestemming nodig van de bank en crediteuren. Informeer de bank tijdig, omdat hier nog wel eens een lange tijd overheen gaat. De tenaamstelling bij verzekeringsmaatschappijen, energieleveranciers en dergelijke moet ook aangepast worden. Houd er ook rekening mee dat je sommige vergunningen opnieuw moet aanvragen. De bv krijgt een eigen BTW-, loonbelasting- en vennootschapsbelastingnummer. Voor de werknemers verandert er ook het een en ander. Hun rechten en plichten gaan automatisch over, maar op hun loonstrook zal een andere werkgever komen te staan. Ook het personeel moet je dus op de hoogte brengen van de wijziging.