2.4 Regels voor werkgever én ondernemingsraad
achterban
regels
Stagiairs met een arbeidsovereenkomst (zie hierna) behoren tot de achterban van de medezeggenschap en van de ondernemingsraad (OR). Het zijn dan ‘in de onderneming werkzame personen’ (artikel 1, lid 2 WOR). Maar ook voor andere stagiairs kan de OR zich inzetten, bijvoorbeeld op grond van het initiatiefrecht (artikel 23 WOR). De OR moet dus net als de werkgever de regels kennen. Er zijn verschillende soorten stages. De ene stagiair komt een paar weken (de snuffelstage), de ander een paar maanden en weer een ander gedurende een deel van het laatste studiejaar.
Stageovereenkomst of praktijkovereenkomst
verschil
beroep
Er zijn leerlingen die stage lopen op grond van een stageovereenkomst en er zijn er die een praktijkovereenkomst afgesloten hebben. Wat is het verschil? Een stageovereenkomst gaat de werkgever aan met een stagiair die als leerling van een onderwijsinstelling praktijkervaring wil opdoen. Er is hier geen sprake van een arbeidsovereenkomst. Bij een praktijkovereenkomst kan dat wel zo zijn. In tegenstelling tot de gewone stageovereenkomst, is die overeenkomst bij wet verplicht. Bij een praktijkovereenkomst gaat het om de zogenoemde beroepsbegeleidende leerweg (BBL): het leren van een beroep in de praktijk zoals loodgieter. Als een leerling zo’n overeenkomst heeft, gaat hij nog één of meer dagen naar school om te leren en is hij voor de rest van de week in het bedrijf werkzaam.
Stagevergoeding
zakgeld
minimumloon
Als een werkgever een stagiair inhuurt, kan hij een stagevergoeding betalen. Deze stagevergoeding is niet aan een wettelijk minimum of een maximum gebonden, want er is in principe geen sprake van een arbeidsovereenkomst. In dat geval hoeft hij ook geen rekening te houden met de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag. Als de werkgever de stagiair wat zakgeld geeft en een onkostenvergoeding, zal dat niet als loon worden beschouwd. Gaat de werkgever echter een hogere vergoeding geven, dan kan dat gezien worden als loon in een arbeidsovereenkomst en is de werkgever verplicht om het minimumloon te betalen. Op dat moment zijn alle andere regels van het arbeidsrecht ook van toepassing. Mensen met een praktijkovereenkomst hebben vaak wel een arbeidsovereenkomst. Voor hun vergoeding gelden andere voorwaarden. Lees hier meer over in hoofdstuk 7.
Loonbelasting en onkostenvergoeding
belastingvrij
Ontvangen stagiairs meer dan alleen een onkostenvergoeding, dan moet hierover loonbelasting worden ingehouden. Anders niet. Zij kunnen deze loonbelasting eventueel zelf weer terugvragen. De echte onkostenvergoeding is belastingvrij. De werkgever kan ook een vergoeding aan de school van de leerling betalen. Dan hoeft er ook geen loonbelasting betaald te worden, maar draagt de werkgever wel financieel bij. En als alles van beide kanten goed bevalt, heeft de organisatie er uiteindelijk misschien wel een goede (vaste) werknemer bij.
Proeftijd
zuiver
ongeldig
Bevalt de stagiair en wil de werkgever hem toch na de stageperiode in dienst houden, dan rijst de vraag of er al dan niet een proeftijd kan worden afgesproken. Als er sprake is geweest van een ‘zuivere’ stageovereenkomst – waarbij het leren centraal stond en de organisatie de stagiair geen loon betaalde – die dus geen arbeidsovereenkomst was, kan de werkgever vrijblijvend een proeftijd afspreken (zie hoofdstuk 9). Dit wordt anders als aangenomen wordt dat er al tijdens de stage sprake was van een arbeidsovereenkomst. In dat geval mag er geen proeftijd overeengekomen worden, want dan is de kans aanwezig dat de proeftijd ongeldig is. De werkgever heeft immers al kunnen oordelen of de werknemer voldoet. En dan heeft hij een probleem als hij het dienstverband in de proeftijd wil opzeggen.
Voorwaarde voor geen proeftijd is wel dat de stagiair dezelfde werkzaamheden blijft doen. Zijn het totaal andere werkzaamheden, dan kan altijd een nieuwe proeftijd worden overeengekomen.
Overtreding
bepaalde tijd
Als er in de praktijk sprake is van een arbeidsovereenkomst, moet de werkgever de regels van het arbeidsrecht toepassen. Aangezien een stageperiode meestal een bepaalde tijd duurt, moet hij de regels voor het einde van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd toepassen. Als dat niet het geval is, maar er sprake is van een ‘zuivere’ stageovereenkomst, eindigt de stage gewoon op de afgesproken tijd. Dit is anders als de stagiair helemaal niet voldoet, een overtreding begaat of als de stageopdracht eerder dan verwacht is afgelopen (zie hoofdstuk 8).
Cao
vermelding
sociale zekerheid
In veel cao’s staat niet zo veel over stages geschreven. Soms staat er bijvoorbeeld wel de vermelding dat van de werkgever verwacht wordt dat hij stageplaatsen ter beschikking stelt als ernaar gevraagd wordt. Organisaties doen er in ieder geval verstandig aan om even de cao erop na te slaan om te zien wat er over stages in staat.
Dienstbetrekking
rechten
Hoe zit het met de sociale zekerheid voor een stagiair? Als de stagiair een stagevergoeding krijgt en een fictieve dienstbetrekking heeft, is hij verzekerd voor de Wajong en de Ziektewet. Premies werknemersverzekeringen zijn niet aan de orde. Dit is ook het geval als de werkgever alleen een onkostenvergoeding betaalt, want dan is er geen dienstbetrekking. Is er wel een echte dienstbetrekking, omdat de werkgever een reële beloning aan de stagiair betaalt, dan gelden de reguliere regels en rechten voor de sociale zekerheid van werknemers.