3. Twijfelgevallen

Dit hoofdstuk is eerder verschenen in Themadossier Office Rendement

Publicatiedatum: januari 2018

De Nederlandse taal kent een behoorlijk aantal twijfelgevallen en struikelblokken: woorden of uitdrukkingen die veel mensen verkeerd gebruiken. Soms lijkt het wel of niemand precies weet hoe het moet. Toch zijn de regels vaak helemaal niet zo ingewikkeld. Prent u de regels gewoon één keer goed in, dan heeft u daar jarenlang plezier van.

moedertaalsprekers

Niet alleen mensen die Nederlands als vreemde taal leren, raken in de war. Regelmatig maken ook de moedertaalsprekers er een potje van. En mensen doen elkaar na, waardoor niemand meer opkijkt van zinnen als ‘Ik richt me nu even richting jou.’ Probeer dit soort taalgebruik te vermijden.

3.1 Hun of hen

De bekendste probleemwoorden zijn misschien wel hun en hen. Voor veel mensen blijft het iedere keer weer een gokspelletje welk woord ze moeten gebruiken. En dan te bedenken dat het onderscheid oorspronkelijk helemaal niet bestond. Het is bedacht om het onderscheid tussen de derde naamval (datief) en vierde naamval (accusatief) aan te geven. Als u...

3.2 Dat of wat

Ook wat en dat halen mensen vaak door elkaar. Vooral wat wordt te vaak gebruikt. Het onderscheid is duidelijk, al moet u er wat regels voor onthouden. Bij ‘dat’ is de regel simpel. U gebruikt dat als u verwijst naar iets wat bepaald is. Bijvoorbeeld: ‘Het product dat ik aanprijs’. Bij ‘wat’ liggen de regels iets ingewikkelder. Over het algemeen...

3.3 Doordat of omdat

Een derde koppel gemakkelijk te verwisselen woorden is doordat en omdat. Ze worden vaak door elkaar gebruikt, terwijl ze een verschillende betekenis hebben. ‘Omdat’ betekent dat er een reden is en dat er een keuze is gemaakt. Een voorbeeld maakt dit duidelijk: ‘Omdat we hebben bezuinigd op nieuwe it-medewerkers, is de helpdesk vaak onderbemand.’...

3.4 Omdat of want

Nog lastiger is het bij de woorden omdat en want. Die geven namelijk beide een reden aan. Ook kunt u ze gebruiken als u een oorzaak wilt aangeven waarop u wel enige invloed kunt uitoefenen. Het verschil is vooral grammaticaal. U gebruikt ‘want’ aan het begin van de hoofdzin. ‘Omdat’ leidt juist een bijzin in. Bijvoorbeeld: Hij is succesvol, omdat...

3.5 Daarom of dus

De broertjes daarom en dus lijken ook veel op elkaar. Ze hebben echter verschillende functies in een zin. ‘Daarom’ geeft een oorzakelijk verband weer: het verbindt oorzaak en gevolg. ‘Dus’ geeft een concluderend verband aan: het verbindt een gegeven met een conclusie. Vooral met daarom moet u oppassen. Bij een oorzakelijk verband kunt u immers...

3.6 Lijdende en bedrijvende vorm

Een valkuil voor veel mensen die voor hun werk schrijven, is een overmatig gebruik van de lijdende vorm. Hoewel de lijdende of passieve vorm zeker niet fout is, maakt het een zin vaak omslachtig en onaantrekkelijk. Het tegenovergestelde, de bedrijvende of actieve vorm, is duidelijker en directer. Bij een lijdende vorm houdt u een slag om de arm...

3.7 Pleonasme en tautologie

Pleonasme en tautologie verwijzen naar constructies waarin u tweemaal ongeveer hetzelfde zegt in één zin. Dit zijn dus betekenisherhalingen, ook wel bekend als dubbelop-uitdrukkingen. Als u weet wat een pleonasme en wat een tautologie is, herkent u ze snel. U kunt ze dan vermijden. Maar let op: een betekenisherhaling is niet altijd fout. Het kan...

U bent hier