3.2 Strategische risico’s

In veel ondernemingen ligt de focus van risicomanagement op de risico’s in de eigen bedrijfsprocessen en op het gebied van compliance. Strategische risico’s zijn en blijven daarbij vaak onderbelicht. Het is belangrijk dat je deze risico’s ook meeneemt.

Invloeden

minder goed beheersen

Je kiest ervoor, op basis van een afweging tussen risico en rendement, om deze strategische risico’s wel of niet te lopen. Maar deze risico’s zijn vaak minder goed te beheersen, omdat deze risico’s onderhevig zijn aan invloeden van buitenaf. Juist daarom is het van belang om beheersmaatregelen te treffen die gericht zijn op het realiseren van de strategie.

3.2.1 In de toekomst voorkomen

benoemen

Ondanks de onvoorspelbaarheid van strategische risico’s kun je natuurlijk altijd proberen maatregelen te treffen om risico’s in de toekomst te voorkomen. Dit zijn bijvoorbeeld de volgende maatregelen:

• het benoemen van een werknemer om externe ontwikkelingen die invloed hebben op de strategie nauwgezet te volgen en te bewaken;
• op basis van de kennis over (verwachte) externe ontwikkelingen scenario’s plannen (denken in scenario’s);
• langetermijnplannen maken (voor bijvoorbeeld IT, huisvesting, personeel) op basis van de scenarioanalyses.

monitoren en evalueren

Je moet de realisatie van de strategie en de ontwikkeling van de strategische risico’s van een onderneming continu monitoren en evalueren.

3.2.2 Signaleren en analyseren van afwijkingen

Een tweede categorie maatregelen is gericht op het tijdig signaleren en analyseren van afwijkingen tussen de gewenste en de werkelijke strategische performance van de onderneming. Ook beogen deze maatregelen te signaleren wanneer een strategisch risico zich daadwerkelijk in de praktijk voordoet voor de onderneming.

Maatregelen

inzichtelijk maken

Voorbeelden van maatregelen gericht op het ‘signaleren en analyseren van strategische afwijkingen’ zijn:

• Het inzichtelijk maken van de relatie tussen de strategische doelstellingen, operationele activiteiten, strategische risico’s en meetbare indicatoren (key performance indicators en strategische risico-indicatoren). Een techniek hiervoor is bijvoorbeeld de strategiekaart.
• Het voortdurend signaleren van afwijkingen tussen de gewenste uitkomst van de indicator en de werkelijke uitkomst.
• Diepgaand analyseren van achterliggende oorzaken van afwijkingen in bijvoorbeeld een periodieke ‘strategie-review’.

Keuze

oorzaak ­analyseren

Als er sprake is van een ‘afwijking’ van de gewenste situatie, moet je kiezen tussen het plannen van (aanvullende) acties om de strategische doelstellingen alsnog te behalen, of het wijzigen van de strategie. Om een juiste keuze te maken tussen deze alternatieven, dien je de oorzaak achter een afwijking diepgaand te analyseren. Als uit deze analyse blijkt dat sprake is van een onjuist uitgangspunt achter een strategische doelstelling, heeft het plannen van aanvullende acties geen zin. Je moet de strategie dan wijzigen.