4.2 Bronnen in de eigen organisatie
opkomen
De belangrijkste bronnen voor het nemen van een initiatief als OR liggen natuurlijk in de eigen organisatie. De OR vormt de voelsprieten van de organisatie en heeft als taak om zo goed mogelijk op te komen voor de belangen van de achterban. Om het OR-werk goed te kunnen verrichten maak je gebruik van signalen, plannen, kennis en informatie uit de organisatie.
Veel van de informatie komt via de bestuurder bij de OR. Maar daarnaast kunnen ook andere bronnen belangrijk zijn voor de OR bij het opstellen van een initiatief.
4.2.1 Signalen werknemers
verbeterpunt
Dit is meteen de belangrijkste bron voor de OR; wat speelt er onder het personeel? Waar liggen van hieruit verbeterpunten voor de organisatie? De OR krijgt signalen binnen van individuele werknemers of soms van afdelingen die ergens aandacht voor willen vragen. Die signalen komen binnen via de mailbox, via de telefoon of kun je in de wandelgangen opvangen.
Ook als de OR aansluit bij medewerkersbijeenkomsten, kun je veel waardevolle geluiden oppikken. Daarnaast werk je zelf op een afdeling en hoor je ook op die wijze wat er speelt.
Werkvloer
koers
Dit is ook meteen het onderdeel waar de OR van grote toegevoegde waarde kan zijn voor de bestuurder(s). De kerntaak van de bestuurder is namelijk om de algemene koers van de organisatie uit te zetten: de missie, visie en strategie. De bestuurder staat in die zin wat verder af van de werkvloer, dat speelt zeker bij grotere organisaties. Maar als het goed is weten OR-leden juist heel goed wat de geluiden zijn van de werkvloer. Op die manier kunnen de OR en de bestuurder elkaar goed aanvullen.
Communiceren
invalshoek
De afbeelding hieronder maakt duidelijk wat de positie is van de bestuurder en die van de OR in de organisatie. De rol van de bestuurder zit in hoofdlijn op strategisch niveau, die van de OR op operationeel niveau. Let wel: beide partijen hebben een taak en rol op alle drie de niveaus, maar de invalshoek is anders. Als de OR en de bestuurder op een goede manier met elkaar communiceren, kunnen ze elkaar dus helpen. De stip op de horizon (strategie) en het sentiment van de werknemers komen dan bij elkaar.
4.2.2 Medewerkersnetwerken
bron
jongerennetwerk
Ook medewerkersnetwerken kunnen informatie geven over wat er speelt in de organisatie en zo een bron zijn voor een initiatiefvoorstel. Een medewerkersnetwerk staat meestal voor een specifieke groep werknemers en komt vooral voor bij grotere organisaties. Denk aan een jongerennetwerk, een netwerk voor werknemers met een arbeidsbeperking of een netwerk gericht op sekse of seksuele oriëntatie. Medewerkersnetwerken vormen een gemeenschap binnen de organisatie en geven een stem aan hun leden. Ze kunnen aandacht vragen voor hun specifieke ervaringen en positie en functioneren als lobby richting management, bestuurders en overige collega’s.
Inventarisatie Sociaal-Economische Raad (SER)
specifiek
In 2022 inventariseerde de SER Diversiteit in Bedrijf een grote groep van medewerkersnetwerken (‘Medewerkersnetwerken in het vizier’). In veel organisaties zijn er medewerkersnetwerken voor vrouwen, jongeren, naar arbeidsvermogen of voor de LHBTI+-gemeenschap. Er zijn ook heel specifieke netwerken, zoals het Hoogbegaafden netwerk (Nationale Politie), Black Employees Association (Boeing), Working Parents (Accenture), Neuro diversiteitsnetwerk (Achmea) en Leidinggevende Vrouwen (Hogeschool InHolland).
Formeel
sparringpartner
profiteren
Medewerkersnetwerken kunnen de OR voorzien van belangrijke informatie. De OR kan vanuit zijn wettelijke rol de vraagstukken van de netwerken op de agenda van de bestuurder krijgen. Medewerkersnetwerken hebben die formele rol niet. Door samen te werken kunnen de OR en de medewerkersnetwerken elkaar versterken. Bij de medewerkersnetwerken kan de OR informatie ophalen over de wensen, signalen en ervaringen van werknemers. Deze informatie kan de OR helpen als vertegenwoordiger van werknemers, als sparringpartner voor de organisatieleiding en als brug tussen medewerkersnetwerken en management. Anderzijds kan een medewerkersnetwerk door samenwerking met de OR profiteren van de formele OR-bevoegdheden, zoals het advies-, instemmings- en initiatiefrecht en via de OR met meer formele kracht behoeften en signalen onder de aandacht van de bestuurder brengen.
4.2.3 (Staf)afdelingen
HR-adviseur
gesprek
Veel OR-vraagstukken gaan over personele regelingen (verlofbeleid, vergoedingen, scholingen). Daarom hebben de meeste ondernemingsraden regelmatig contact met de afdeling HR. Via het hoofd HR of een HR-adviseur hoort de OR wat de personele ontwikkelingen zijn. Denk bijvoorbeeld aan de verandering van bepaalde personele regelingen, zoals een beloningssysteem of afspraken over een werkrooster. Maar ook het contact met andere (staf)afdelingen kan input geven voor een initiatief. Denk bijvoorbeeld aan de financiële afdeling, team kwaliteit of ICT. Sommige ondernemingsraden hebben elk jaar een gesprek met alle leidinggevenden (lijnmanagers, zoals directeuren, clustermanagers, divisiemanagers) om op de hoogte te blijven. In bepaalde gevallen kan de OR ook gericht informatie opvragen bij afdelingen.
Het is verstandig om de bestuurder op de hoogte te brengen van de wijze waarop de OR aan informatie komt (bijvoorbeeld het toesturen van een jaarplanning van de gesprekken van de OR). Het is geen verplichting, maar draagt wel bij aan een open, constructieve samenwerking.
4.2.4 Raad van toezicht
overleg
artikel-24- overleg
Ook de raad van toezicht kan belangrijke informatie voor de OR hebben. Volgens artikel 24 WOR heeft de OR het recht om minimaal twee keer per jaar overleg te voeren met de raad van toezicht. Dit overleg biedt de OR de mogelijkheid om belangrijke zaken te bespreken die de organisatie aangaan, zoals de algemene gang van zaken, strategische beslissingen en de financiële situatie. Tijdens deze bijeenkomsten kan de OR vragen stellen, adviezen geven en zorgen uiten over het beleid en de toekomstplannen van de organisatie. Ook kan de OR het artikel-24-overleg benutten om een initiatief van de OR te toetsen bij de raad van toezicht. Daarnaast heeft de OR ook de mogelijkheid om meer informeel af te stemmen met de raad van toezicht.