1. Belangrijke bevoegdheid

Dit hoofdstuk is eerder verschenen in Themadossier OR Rendement

Publicatiedatum: mei 2025

Het initiatiefrecht is een belangrijke bevoegdheid van de ondernemingsraad. Het geeft de OR de ruimte om over álle onderwerpen die de organisatie aangaan een gesprek met de bestuurder te voeren en daarmee ook de invloed van de OR te vergroten. In plaats van dat de bestuurder met een voorstel komt, neemt de OR zelf de regie en komt met een plan. In feite is het initiatiefrecht daarmee de ruimste bevoegdheid van de OR.

Veel ondernemingsraden zullen in de praktijk het overgrote deel van hun tijd besteden aan instemmings- en adviesaanvragen. Dit is natuurlijk ook een wezenlijk en belangrijk onderdeel van het werk van de OR. Maar wil een OR zich proactief opstellen en ook met eigen voorstellen komen, dan is het initiatiefrecht van grote waarde.

Het initiatiefrecht lijkt door veel ondernemingsraden over het hoofd te worden gezien, terwijl het veel mogelijkheden biedt voor medezeggenschap.

Agenda

belangrijk

onderwerp

Dankzij het initiatiefrecht kan de OR onderwerpen op de agenda zetten om te bespreken met de bestuurder. Onderwerpen waar bijvoorbeeld te weinig aandacht voor is, maar die wel belangrijk zijn voor de werknemers. Denk bijvoorbeeld aan milieu- of arbobeleid. Op die manier wordt de bestuurder in ieder geval aan het denken gezet over het ingebrachte onderwerp. Maar het initiatiefrecht is meer dan zaken op de agenda zetten. De OR kan namelijk ook zelf een voorstel doen. In dit themadossier lees je hoe het initiatiefrecht werkt, over welke onderwerpen dit kan gaan en hoe je dit kunt oppakken als ondernemingsraad. De praktijkvoorbeelden van twee ondernemingsraden helpen je daarbij op weg. In die praktijkvoorbeelden lees je over mogelijke valkuilen en vooral over tips voor je eigen OR.

Wil de OR zelf een initiatief nemen, dan vind je in dit themadossier veel praktische informatie over welke stappen je dan kunt nemen en hoe.

1.1 Snelle veranderingen vragen om initiatiefrijke OR

De wereld verandert snel, dat ervaar je zelf of je hoort het op het nieuws. Denk aan klimaatverandering, geopolitieke ontwikkelingen, technologische ontwikkelingen zoals AI, pandemieën en vluchtelingenstromen. Veel van deze veranderingen hebben direct of indirect effect op organisaties en vragen veel wendbaarheid. Organisaties worden hierdoor...

1.2 Draagvlak creëren

Een bekende managementformule – die heel direct van toepassing is op medezeggenschap – luidt: Resultaat organisatieplan = Inhoud x Draagvlak (R = I x D). Want een organisatieplan kan inhoudelijk nog zo goed zijn, als er geen draagvlak is, vallen alle goede bedoelingen al snel in het niet. In de huidige tijd met alle veranderingen die elkaar snel...

1.3 Wat zegt de WOR?

De OR kan aan de hand van de Wet op de ondernemingsraden (WOR) op twee manieren initiatief nemen: de OR kan een eigen ‘tegenplan’ lanceren (bijvoorbeeld naar aanleiding van een adviesvraag); de OR kan met een geheel eigen plan komen, onderbouwd met argumenten. Dit laatste heet een initiatiefvoorstel. Op grond van het initiatiefrecht mag de OR de...

1.4 Veel te moeilijk?

Er bestaan veel misverstanden over het initiatiefrecht. Dat is jammer, want daardoor ervaren veel ondernemingsraden een veel te hoge drempel om dit recht te gebruiken. En blijven er kansen liggen om een meer proactieve rol te vervullen als OR. 1.4.1 Niet aan de OR om met eigen voorstel te komen Vaak krijgen het instemmingsrecht en het adviesrecht...

1.5 Wat komt in dit themadossier aan bod?

In dit themadossier komen daarnaast nog de volgende onderwerpen aan bod die van belang zijn bij het toepassen van het initiatiefrecht. 1.5.1 Startpunt: de wet Hoofdstuk 2 gaat in op het wettelijk kader van het initiatiefrecht. Wat staat er in artikel 23 WOR en hoe moet je dat duiden als OR? Je vindt er ook uitleg over de voorwaarden bij het...

U bent hier